Alzheirmer - bunama, yaşlanma ile birlikte zihinsel fonksiyonların kaybı sonucu oluşan bir hastalıktır. Hafıza kaybı, unutkanlık en belirgin şikayettir.
Hafıza, öğrenilen her aktivitenin önce kayıt, sonra uzun süreli bellekten çağrılma sürecini sağlayan bir beyin fonksiyonudur. Yakın, orta ve uzak bellek diye üç farklı bellek türü tanımlanabilir.
Yakın bellek dakikalarla, orta bellek günlerle, uzak bellek ise yıllarla tanımlanabilecek sürelerde saklanabilen bilgileri ifade eder.
Özellikle Alzheimer hastalığında ilk olarak yakın bellek tutulur. Hastanın şikayetleri öncelikle yakın bellekle ilgilidir.
En eski ve en güçlü kaydedilen bilgiler, eğer beyni tutan Alzheimer veya benzeri bir hastalık yoksa yaşamın son dakikasına kadar saklanabilir.
Belirgin unutkanlık, içe kapanma, sessizleşme veya yerinde duramama, uyku bozuklukları, takıntı, sık tekrarlar, olayların silinmesi, karıştırma veya uydurma,kelime bulma güçlüğü, konuşurken takılma, anlama güçlüğü, dikkat ve konsantrasyon yetersizliği, görsel-mekansal algılamada bozulma, zaman ve yer yöneliminde bozulma, kaybolma , temizlik, ev düzeni ve vücut bakımını ihmal, giysi seçiminde güçlük, yazlık-kışlık, pis-temiz karıştırması, yemek yapmada güçlük, zamanla giyinme, yıkanabilme, yemek yeme gibi davranışlarında bozulma olabilir.
Bunama iki neden ile oluşur.
1- Sinir hücrelerinde progresif ve dejeneratif değişim yapan nedenler:
* Genetik faktörler,
* Beyinde hücreler arası alanda amiloid beta plaklarının birikmesi sonucu nöronlar arasında iletişimin bozulması,
* Hücre içinde Tau isimli protein birikmesi,
* Bağırsaklarda proteinlerin parçalanması sırasında oluşan amonyak normalde ürik aside dönüştürülerek böbreklerden atılır. Karaciğerin başa çıkamadığı kadar fazla miktarda amonyak üretilirse, fazla amonyak beyine taşınır. Sinir sisteminde bulunan astrosit hücreleri amonyağı glutamine dönüştürür ve atılmasını sağlar. Yaş ilerledikçe bu süreç giderek yavaşlar ve amonyak birikmesine neden olarak bunama belirtilerinin gelişmesini başlatır. Aynı zamanda Arginin aminoasidi eksikliği oluşur. Astrositlerin harabiyeti sonucu beynin bağışıklık sistemi zayıflar. Nöronlarda dejeneratif değişiklikler gelişir ve Alzheimer neden olur.
*Bonzai - kokain - alkol gibi madde bağımlılıklarında oluşan Glutamat fazlalığına bağlı hücre ölümü ve buna bağlı Alzheimer oluşabilir.
* Oksidatif metabolizma sırasında oluşan serbest radikallerin Alzheimer hastalığında nörodejenerasyona neden olduğu ileri sürülmektedir. Bilindiği gibi beyin oksidatif strese ileri derecede duyarlıdır. Böyle bir durumda DNA bozulmaları, zarlarda hasar ve nöronal hücre ölümü oluşmaktadır.
2- Sinir hücreler sağlam, Tm, kafa travması, vasküler patalojiler
Beyin kan akımının yetersizliğine bağlı oksijenlenme ve glikoz yetersizliği ortaya çıkar.
Alzheirmerda dopamin, noradrenalin ve serotonin seviyesi düşüktür. Bu eksiklikler uyku sorunları, depresyon, iştah sorunları, ajitasyon ve psikotik belirtilere de katkıda bulunur.
TEDAVİ
Nedeni ortadan kaldırmaya yönelik olmalıdır.
Yaygın uygulanan ilaç tedavileri, beyinde bulunan glutamat fazlalığını azaltmak ve asetilkolin eksikliğini gidermeyi amaçlar.
İdeal bir tedavi;
1) Bağırsaklarda amonyak üretimini azaltmalı ve beyindeki birikimi temizlemelidir.
2) Sinir hücrelerinde oluşan dejeneratif değişikleri durdurmalı ve tamir etmelidir.
